poprzednia część
wróć na początek artykułu

12.5. Ekspertyza wykonana na zlecenie Sejmu RP przez naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego stanowiła inspirację do powstania monografii naukowej dr Konrada Kohutka pt. „Zawieszenie działalności banku” (Warszawa 2008), która opatrzona została recenzjami dr Andre Helina – biegłego rewidenta, prezesa zarządu firmy audytorskiej BDO Polska, doradcy Rady Polityki Pieniężnej i Prezesa NBP, prof. dr hab. Włodzimierza Szpringera – wykładowcy Szkoły Głównej Handlowej oraz Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, a także doradcy Sejmu RP, NBP, Związku Banków Polskich i Fundacji Edukacji i Badań Bankowych i prof. dr hab. Piotra Kruszyńskiego – Dyrektora Instytutu Prawa Karnego i Kierownika Katedry Postępowania Karnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Zarówno Autor, jak i recenzenci, są zgodni, że wydanie decyzji administracyjnej zawieszającej działalność banku w oparciu o niezbadane przez biegłego rewidenta sprawozdanie finansowe, w tym bilans, jest ewidentnym naruszeniem prawa, które może zostać zakwalifikowane nawet jako rażące naruszenie prawa. W kontekście niniejszego zawiadomienia niezwykle istotna jest treść recenzji sporządzonej przez prof. Piotra Kruszyńskiego. Wynika z niej bowiem, że ów wybitny znawca zagadnień prawnokarnych postrzega problematykę zawieszenia działalności banku w oparciu o bilans niezrewidowany przez audytora w kontekście odpowiedzialności karnej członków KNB na podstawie art. 231 k.k.

12.6. Ekspertyza opracowana przez naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego została przekazana przez Biuro Analiz Sejmowych Sejmu RP m.in. do Zespołu Stowarzyszeń Poszkodowanych Upadłością Banku Staropolskiego S.A., co pozwoliło na wykorzystanie tego materiału do sformułowania Wniosków o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 12 stycznia 2000 r., wydanej w formie uchwały Nr 01/KNB/2000 w sprawie zawieszenia Banku Staropolskiego S.A., skierowanych do Prezesa Rady Ministrów. Stowarzyszenia zrzeszające osoby poszkodowane upadłością Banku Staropolskiego S.A. we wrześniu i listopadzie 2008 r. skierowały dwa odrębne Wnioski do Prezesa Rady Ministrów uruchamiając tym samym procedurę postępowania administracyjnego zmierzającą do wyeliminowania z obrotu prawnego uchwały KNB zawieszającej działalność Banku Staropolskiego S.A. Powyższe Wnioski wraz z załącznikami zostały również dostarczone do wszystkich posłów i senatorów w naszym Parlamencie, a także do najważniejszych instytucji odpowiedzialnych w Państwie za przestrzeganie prawa. Analiza otrzymanych przez parlamentarzystów Wniosków spowodowała wydanie zlecenia przez Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość, w dniu 2 kwietnia 2009 r. nr 12/E/04/2009, sporządzenia opinii dotyczącej oceny zasadności twierdzeń zawartych we Wnioskach Stowarzyszeń. W maju 2009 roku dr Konrad Kohutek z Uniwersytetu Jagiellońskiego w sporządzonej opinii dotyczącej Banku Staropolskiego S.A. uznał, że żądanie stwierdzenia nieważności uchwały KNB zawieszającej działalność Banku Staropolskiego S.A. powinno zostać uwzględnione przez Prezesa Rady Ministrów z uwagi na wydanie tej decyzji z rażącym naruszeniem prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. (opinia dr K. Kohutka dotycząca oceny zasadności twierdzeń zawartych we Wniosku – załącznik nr 17). Powyższe twierdzenie zostało uzasadnione w następujący sposób:

Po pierwsze, KNB wydała decyzję o zawieszeniu działalności Banku Staropolskiego S.A. nie dysponując opinią audytora na temat sprawozdania finansowego (bilansu) tego Banku. Tego rodzaju uchybienie stanowiło naruszenie prawa, jednocześnie pociągając za sobą bardzo istotne skutki. Nie pozwoliło ono bowiem zapobiec powstaniu kolejnych naruszeń ze strony KNB przy procedowaniu w zakresie rozstrzygania w sprawie zawieszenia działalności Banku Staropolskiego S.A. Naruszenia te były zaś tego stopnia, iż podlegały kwalifikacji jako „rażące”.

Po drugie, rażącym naruszeniem prawa było wydanie przez KNB decyzji o zawieszeniu działalności Banku Staropolskiego S.A. na podstawie dokumentu, który z uwagi na oczywiste oraz niewątpliwe uchybienia reguł rachunkowości nie stanowił bilansu Banku w rozumieniu art. 158 ust. 1 prawa bankowego, prezentując jego sytuacje finansową w sposób istotnie odbiegający od rzeczywistej. W takim przypadku Komisja, nie dysponując bilansem Banku Staropolskiego S.A., z którego wynikałoby, iż aktywa Banku nie wystarczają na zaspokojenie jego zobowiązań, podjęła decyzję o zawieszeniu działalności Banku w sytuacji ewidentnego braku spełnienia się materialnej podstawy (przesłanki) takiego zawieszenia. Skalę tego naruszenia potęgował również fakt, iż Komisja, wydając decyzję o zawieszeniu działalności Banku Staropolskiego S.A., miała świadomość istnienia uchybień, których dopuszczenie się przez zarząd Banku, rodziło odpowiedzialność karną jego członków na gruncie art. 77 ustawy o rachunkowości.

Po trzecie, statusu „bilansu banku” nie można było przypisać dokumentowi, na którym oparła się KNB, wydając decyzję o zawieszeniu działalności Banku Staropolskiego S.A. z uwagi na brak podpisania tego dokumentu przez wszystkich członków zarządu Banku.

Po czwarte, Komisja dopuściła się rażącego naruszenia prawa również z uwagi na brak uwzględnienia przy podejmowaniu decyzji o zawieszeniu działalności Banku Staropolskiego S.A. bilansu skonsolidowanego tego Banku w sytuacji bezspornego oraz wiadomego dla Komisji obowiązku sporządzenia również tego rodzaju bilansu (skonsolidowany bilans Banku Staropolskiego S.A. – ani nawet jego „prowizorium” – w ogóle nie został sporządzony). Bilans skonsolidowany przedstawia szerszy zakres informacji ekonomiczno – finansowej banku oraz przede wszystkim – jako że jest sporządzany metodą konsolidacji pełnej – stanowi swego rodzaju uaktualnienie bilansu jednostkowego, tj. jego uzupełnienie o rynkową wartość udziałów posiadanych przez bank w jednostkach zależnych (w bilansie jednostkowym jednostki dominującej udziały te wyceniane są po historycznej cenie ich nabycia). Tym samym tylko bilans jednostkowy łącznie z bilansem skonsolidowanym prezentują w sposób pełny oraz rzetelny faktyczną kondycję ekonomiczno – finansową banku (jednostki dominującej, której status posiadał Bank Staropolski S.A.).”

12.7. Kolejną opinię prawną w przedmiocie Uchwały Nr 01/KNB/2000 Komisji Nadzoru Bankowego z 12 stycznia 2000 r. w sprawie zawieszenia działalności Banku Staropolskiego S.A. wykonał prof. dr hab. Karol Kiczka – Kierownik Zakładu Prawa Administracyjnego Gospodarczego Uniwersytetu Wrocławskiego, który w swoich konkluzjach jednoznacznie potwierdził, że zasadne są twierdzenia zawarte we Wniosku do Prezesa Rady Ministrów RP o stwierdzenie nieważności Uchwały Komisji Nadzoru Bankowego złożone w dniu 4 września 2008 roku, jak i zasadne są twierdzenia zawarte we Wniosku złożonym w dniu 21 listopada 2008 roku (opinia prof. dr hab. Karola Kiczki z dnia12 lutego 2009 r.- załącznik nr 18).

12.8. Na zlecenie Kancelarii Sejmu RP z dnia 13 października 2008 r. (umowa Nr 71/08/C) opinię dotyczącą zasadności Wniosku do Prezesa Rady Ministrów o stwierdzenie nieważności Uchwały KNB z dnia 12 stycznia 2000 r. w sprawie zawieszenia działalności Banku Staropolskiego S.A. wykonał dr Tomasz Jędrzejewski z Katedry Prawa Administracyjnego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W wyartykułowanych wnioskach do opinii również i on stwierdził, że:

Po pierwsze, istnieją pełne podstawy do uznania zasadności przedłożonego do zaopiniowania Wniosku do Prezesa Rady Ministrów o stwierdzenie nieważności Uchwały KNB z dnia 12 stycznia 2000 r. w sprawie zawieszenia działalności Banku Staropolskiego S.A.

Po drugie, wnioskodawcy w sposób nie budzący wątpliwości wykazali, że przedmiotowe rozstrzygnięcie rażąco narusza obowiązujące w dacie jego wydania, mające zastosowanie w sprawie przepisy powszechnie obowiązującego prawa materialnego i procesowego.

Po trzecie, w pełni zasadne jest stanowisko wnioskodawców, że istnieją podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji Komisji Nadzoru Bankowego, zawieszającej działalność Banku Staropolskiego S.A. w Poznaniu, z powodu rażącego naruszenia prawa.

Podobnej treści wnioski zostały zaprezentowane przez dr Tomasza Jędrzejewskiego w opinii wykonanej na zlecenie Stowarzyszenia Poszkodowanych Deponentów Banku Staropolskiego S.A. w Poznaniu (opinia dr Tomasza Jędrzejewskiego, wykonana na zlecenie Kancelarii Sejmu RP – załącznik nr 19, opinia dr Tomasza Jędrzejewskiego, wykonana na zlecenie Stowarzyszenia – załącznik nr 20).

13. Wyniki analizy studium przypadku Banku Staropolskiego S.A., wykonanej w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy (akta sądowe i dokumentacja przejęta przez ABW z KNB i NBP), a także treść Wniosków złożonych do Prezesa Rady Ministrów w dniu 4 września 2008 roku i 21 listopada 2008 roku - są jednoznaczne i nie pozostawiają najmniejszych wątpliwości, że KNB zawiesiła działalność Banku Staropolskiego S.A. przy braku przesłanek merytorycznych i formalno- prawnych, przez co rażąco naruszyła prawo.
Przerażającym jest fakt, że skutki społeczne wywołane tą bezprawną decyzją administracyjną KNB dotknęły przeszło 150 tys. osób, a szkody jakie wyrządziła do dnia dzisiejszego nie zostały całkowicie naprawione. Znamienne jest przy tym, że skierowane do Prezesa Rady Ministrów we wrześniu i listopadzie 2008 r. wnioski o stwierdzenie nieważności uchwały KNB nadal nie zostały rozstrzygnięte, a sposób procedowania jest niebywale opieszały i niezgodny ze standardami postępowania administracyjnego.

14. Jak wskazał Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 17 października 2003 r. (WA 48/03, OSNwSK, 003/1/2168) dla ustalenia czy zrealizowane zostały znamiona czynu zabronionego określonego w art. 231 k.k. konieczne jest ustalenie, że funkcjonariusz publiczny w sposób umyślny (tzn. z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym) w kontakcie z interesem publicznym lub prywatnym przekroczył swoje uprawnienia lub nie dopełnił obowiązków (w wyniku działania lub zaniechania). Sprawca takiego przestępstwa musi mieć świadomość (w postaci pewności lub możliwości), że jego zachowanie stanowi niewypełnienie obowiązków lub przekracza uprawnienia i że przez to działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego. Ponieważ przekroczenie uprawnień i niedopełnienie obowiązków przez członków KNB nastąpiło w sferze imperium funkcji władczych przysługujących KNB tj. wykorzystanie możliwości decydowania o istnieniu Banku, w związku z tym dopuścili się oni przestępstwa tzw. nadużycia władzy i podstawą penalizacji tego czynu są przepisy art. 231 k.k. Przestępstwo to zostało popełnione przez członków KNB umyślnie. Jasne jest, że członkowie KNB obejmowali swoim zamiarem zarówno przekroczenie uprawnień i niewypełnienie obowiązków, jak i liczyli się z wystąpieniem szkody w interesie publicznym i prywatnym. Istnieje niewątpliwe powiązanie na płaszczyźnie przyczynowej i normatywnej pomiędzy naruszeniem obowiązków (wykorzystanie pełnionej funkcji do pomocy w realizacji prywatnych interesów), a powstaniem uszczerbku dla dobra prawnego (np. uszczerbek wynikający z obowiązku wypłaty świadczeń z Funduszu Gwarantowanego - por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2009 r. IV KK 11/09 niepublikowane, oraz z dnia 3 marca 2009 r. WA 5/09, Biul.PK 2009/5/49).

15. Jak wykazano wyżej, członkowie KNB, na podstawie posiadanych dokumentów i przepisów prawa, musieli wiedzieć, iż nie ma podstaw ekonomicznych i prawnych do zawieszenia działalności Banku Staropolskiego S.A., a taką decyzję pospiesznie w dniu 12 stycznia 2000 r. podjęli. Było dla nich bez znaczenia, że nie dysponowali bilansem Banku sporządzonym zgodnie z wymogami ustawy o rachunkowości, a dokument, na którym się oparli, pomijał majątek Banku o wartości ponad miliarda złotych. Mieli przy tym świadomość, że nie dysponują opinią biegłego rewidenta, której wykonanie NBP zlecił firmie audytorskiej i jest ona w trakcie wykonywania swoich prac. „Uszło również uwadze” członkom KNB, iż brak jest bilansu skonsolidowanego Banku, który w świetle przepisów prawa musiał być sporządzony, a także, że dokument, na którym oparli swoją decyzję, nie został podpisany przez cały zarząd, pomimo takiego ustawowego obowiązku pod rygorem nieważności dokumentu.
Członkowie KNB posiadali pełną świadomość, że decyzja z 12 stycznia 2000 r. o zawieszeniu działalności Banku Staropolskiego S.A. nie ma merytorycznego uzasadnienia i że nie da jej się w żaden sposób obronić. Biorąc powyższe pod uwagę z pełną premedytacją do dnia dzisiejszego podejmowali i nadal podejmują szereg działań, które utrudniają organom ścigania dotarcie do prawdy i pociągnięcie do odpowiedzialności osób winnych tego bezprawia.

16. Niniejsze zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa zostało skierowane do Centralnego Biura Antykorupcyjnego, ponieważ nie ulega żadnej wątpliwości, że w świetle swoich zadań i kompetencji jest to organ właściwy do rozpoznania przedmiotowej sprawy. CBA jest specjalnym organem powołanym do zwalczania korupcji w życiu publicznym oraz do zwalczania działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa. Zgodnie z tym, co zostało wykazane w opisie okoliczności towarzyszących podjęciu bezprawnej decyzji, w przedmiotowej sprawie członkowie KNB nie tylko z całą pewnością naruszyli interes Państwa, ale, co równie istotne, istnieje uzasadnione podejrzenie działania członków Komisji Nadzoru Bankowego w celu osiągnięcia korzyści, a więc zaistnienia przesłanek przestępczości korupcyjnej w rozumieniu art. 1 ust. 1 i 3 ustawy o CBA.

Przedstawione okoliczności jednoznacznie dowodzą, że członkowie Komisji Nadzoru Bankowego, będąc funkcjonariuszami publicznymi i w związku z urzędowaniem, działając w sposób umyślny i zamierzony na szkodę interesu ekonomicznego Państwa w rozumieniu art. 1 ust. 1 i 4 ustawy o CBA, a także interesu prywatnego i publicznego, poprzez niedopełnienie swoich obowiązków i przekroczenie swoich uprawnień oraz z podejrzeniem działania w celu osiągnięcia korzyści w rozumieniu art. 1 ust. 1 i 3 ustawy o CBA, podjęli Uchwałę Nr 01/KNB/2000 z dnia 12 stycznia 2000 r. w sprawie zawieszenia działalności Banku Staropolskiego S.A., w wyniku czego powstała znaczna szkoda majątkowa oraz narażone zostało dobro chronione prawem w postaci prawidłowego funkcjonowania instytucji państwowej i związany z tym autorytet władzy publicznej. Wskazany czyn w całości wypełnia przesłanki przestępstwa nadużycia władzy penalizowanego art. 231 § 2 k.k., jak również objęty jest właściwością Centralnego Biura Antykorupcyjnego, które na mocy art. 1 ust. 1, 3 i 4 ustawy o CBA jest właściwe do przeprowadzenia postępowania w niniejszej sprawie.

Do wiadomości:

 Lista załączników:

załącznik nr 1	Opinia Departamentu Prawnego NBP z dnia 28.05.1997 r.;
załącznik nr 2	Pismo do UOP z dnia 21.07.1997 r.;
załącznik nr 3	Wykaz Opinii i Ekspertyz dotyczących Systemu AKP;
załącznik nr 4	Pismo Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą z dnia 09.04.1996 r. Nr GM/SMJB/319/96;
załącznik nr 5	Decyzja NBU z dnia 28.11.1996 r.;
załącznik nr 6	Opinia, w wersji skróconej, dr hab. Krzysztofa G. Szymańskiego z dnia 21.10.2002 r.;
załącznik nr 7	Ekspertyza firmy audytorskiej Finansista Sp. z o.o. z dnia 16.06.1997 r.;
załącznik nr 8	Porozumienie „INVEST – BANKU” S.A., „TELEWIZJI POLSAT” S.A. i „PAI MEDIA” Sp. z o.o. z dnia 10.11.1998 r.;
załącznik nr 9	Pismo KNB z dnia 20.09.1999 r.;
załącznik nr 10	Pismo Telewizji Polsat S.A. z dnia 24.09.1999 r.;
załącznik nr 11	Projekt umowy o współpracy z Funduszem Templeton z dnia 03.01.2000 r.;
załącznik nr 12	Wniosek dla KNB nr NB/BASB/V/Z/7/507/00 z dnia 12.01.2000 r.;
załącznik nr 13	Dokumentacja z ekspertyzy Centrum Biegłych Rewidentów z dnia 30.09.1999 r.;
załącznik nr 14	Opinia Kancelarii Prawniczej Domański, Szubielska i Wspólnicy z dnia 29.09.1999 r.;
załącznik nr 15	Opinia prof. Alfreda Janca z dnia 20.09.1999 r.;
załącznik nr 16	Opinia Bożeny Lisieckiej-Zając z dnia 03.01.2008 r.;
załącznik nr 17	Opinia dr K. Kohutka z dnia 11.05.2009 r., dotycząca oceny zasadności twierdzeń zawartych we Wnioskach, sporządzona na zlecenie  lubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość;
załącznik nr 18	Opinia prof. dr hab. Karola Kiczki z dnia 12.02.2009 r.;
załącznik nr 19	Opinia dr Tomasza Jędrzejewskiego z dnia 12.02.2009 r., wykonana na zlecenie Kancelarii Sejmu RP;
załącznik nr 20	Opinia dr Tomasza Jędrzejewskiego, wykonana na zlecenie Stowarzyszenia Poszkodowanych Deponentów Banku Staropolskiego S.A. w Poznaniu.

poprzednia część
wróć na początek artykułu