Bank odpowiada za rachunek klienta

Banki pobierają prowizje za operacje, które powinny być wykonane bezpłatnie. Przy wypłatach pieniędzy z bankomatu zdarzają się błędy. Dane klienta mogą być wykorzystywane marketingowo tylko za jego zgodą.

Sprawa pracownicy lubelskiego oddziału Banku BPH, podejrzanej o kradzież co najmniej dwóch milionów złotych z kont klientów, wywołała dyskusję nad bezpieczeństwem transakcji bankowych i odpowiedzialnością banków.

Nasi czytelnicy pytają o swoje prawa, a także o obowiązki banków w sytuacji, gdy dochodzi do nieprawidłowości nie tylko w ramach zwykłych rachunków bankowych, ale również kont internetowych, wypłat z bankomatu czy oszustw dokonanych za pomocą karty kredytowej. Odpowiadamy również na wątpliwości dotyczące zachowania tajemnicy bankowej i ochrony danych osobowych, a także monitorowania przez bank dokonywanych operacji.

Nieprawdziwe saldo

Bankom zdarza się pobierać prowizje za operacje, które miały być wykonane bezpłatnie, lub źle naliczyć oprocentowanie. Nieprawidłowe wyliczenie odsetek wynika zwykle z błędów w obliczaniu tzw. dni efektywnych - liczba dni w roku bankowym może być niższa niż w kalendarzowym. W efekcie dochodzi do sytuacji, w których saldo rachunku bankowego jest inne, niż wynika to z wyliczeń klienta.

Posiadacz konta musi mieć możliwość zasięgnięcia informacji zarówno o saldzie rachunku, jak i przeprowadzonych w ramach konta operacjach. Klient ma więc prawo wiedzieć, z jakiego tytułu dokonane zostały wpłaty i wypłaty z jego konta, w tym pobierane przez bank opłaty i prowizje.

W przypadku umów zawieranych na czas nieoznaczony (np. o prowadzenie rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych) kodeks cywilny nakłada na banki obowiązek informowania klienta o każdej zmianie stanu rachunku bankowego. Dlatego bank musi co najmniej raz w miesiącu przesłać bezpłatny wyciąg, zawierający informacje o zmianach stanu konta i ustalenie salda. Bank jest zwolniony z takiego obowiązku tylko wtedy, gdy klient wyraził pisemną zgodę na inny sposób informowania go, np. na to, że będzie osobiście odbierał wyciągi w banku raz na 3 miesiące.

Jeśli przyczyna niezgodności leży po stronie banku, środki są niezwłocznie zwracane na rachunek klienta - deklaruje Jacek Balcer z Banku BPH.

OPINIA

Marek Król
radca prawny z kancelarii White&Case, specjalizujący się w prawie bankowym

Z moich obserwacji wynika, że dość często dochodzi do sytuacji, w której stan rachunku jest inny, niż wynika to z wyliczeń klienta. Tego typu praktyki godzą częściej w klientów indywidualnych niż instytucjonalnych. Ci ostatni dokładnie sprawdzają saldo na rachunku i potrafią wyliczyć nieprawidłowo naliczone odsetki. Mają także większe możliwości negocjowania warunków oprocentowania środków gromadzonych na rachunkach bankowych.

Prawo bankowe nie przewiduje dla klienta żadnego szczególnego trybu dochodzenia swoich praw. Może on jedynie złożyć reklamację, a jeśli okaże się ona nieskuteczna - dochodzić swoich praw przed sądem cywilnym. Na to ostatnie rozwiązanie decydują się najczęściej przedsiębiorcy posiadający znaczne środki na rachunkach bankowych. Klienci indywidualni nie chcą angażować się w postępowanie sądowe przy stratach rzędu kilkudziesięciu złotych.

Nieuprawnione użycie karty

W przypadku oszukańczych transakcji kartą kredytową lub debetową jej posiadacz ponosi odpowiedzialność do wysokości określonej w ustawie o elektronicznych instrumentach płatniczych, czyli do równowartości kwoty 150 euro, pod warunkiem że odpowiednio chronił kod PIN. Kwota ta dotyczy transakcji zrealizowanych przed zgłoszeniem przez klienta zastrzeżenia karty.

Za transakcje zrealizowane po zgłoszeniu i zastrzeżeniu karty odpowiedzialność finansową ponosi bank. Konieczne jest jednak jak najszybsze zgłoszenie przez klienta do banku utraty karty. Najlepiej przez specjalną infolinię, a następnie w placówce banku.

Podobnie jest w sytuacji, w której karta została skopiowana lub został skradziony jej numer.

Jednak wszystkie przypadki związane z nieuprawnionym użyciem karty wymagają indywidualnego procesu rozpatrywania. Część banków bierze na siebie pełną odpowiedzialność finansową za oszukańcze transakcje wykonane przed zgłoszeniem kradzieży bądź utraty. W banku Millennium można wykupić dodatkowe ubezpieczenie (od 1,99 do 3,99 zł miesięcznie), w ING do kart kredytowych Classic i Gold jest ono dodawane bezpłatnie. Podobnie jest w Banku BPH, który przejmuje pełną odpowiedzialność za transakcje i dokona zwrotu pełnej kwoty nieuprawnionych płatności, niezależnie od czasu zgłoszenia i zastrzeżenia karty.

OPINIA

Magdalena Tarnas
Lukas Bank

Po utracie karty, a przed zgłoszeniem tego w banku klient odpowiada za dokonane transakcje do równowartości 150 euro, ograniczenie to nie dotyczy jednak transakcji, do których doszło z winy klienta, szczególnie jeżeli naruszył on obowiązki dotyczące przechowywania i nieudostępniania karty albo nie zgłosił błędów w otrzymanym zestawieniu. Natomiast po zgłoszeniu utraty karty klient nie odpowiada za żadne transakcje, chyba że do ich wykonania doszło z jego winy.

ARBITER BANKOWY

rozstrzyga spory pomiędzy konsumentami a bankami zrzeszonymi w Związku Banków Polskich, które powstały po 1 lipca 2001 r.,
może rozstrzygnąć spór także wówczas, gdy dany bank nie jest członkiem ZBP, jeżeli obie strony złożą oświadczenie, że poddają się arbitrażowi,
orzeka tylko w sprawach, które dotyczą roszczeń pieniężnych, a wartość przedmiotu sporu nie może przekraczać 8000 zł (do tej kwoty nie wlicza się odsetek, a także innych kosztów żądanych obok roszczenia głównego).

Błędna wypłata w bankomacie

Wypłata w bankomacie, choć wykonywana automatycznie, jest obarczona możliwością wystąpienia błędu. Może się zdarzyć, że bankomat nie wypłaci pieniędzy lub wyda kwotę niezgodną z żądaną, a zaksięgowana zostanie błędna suma. Klient w takiej sytuacji powinien zgłosić reklamację w terminie określonym w regulaminie - zazwyczaj od 14 do 30 dni od daty otrzymania wyciągu z wykazem operacji.